Bank centralny może za pośrednictwem różnorodnych instrumentów wpływać na funkcjonowanie systemu gospodarczego w kraju. Do najczęściej stosowanych instrumentów w tym zakresie należą stopy procentowe oraz możliwość ich podnoszenia bądź obniżania. Czym charakteryzują się stopy procentowe w Polsce i jaki jest ich wpływ na krajową gospodarkę?
Stopy procentowe – istota. Kto jest odpowiedzialny za zmianę poziomu stóp w Polsce?
Decyzję odnośnie zmiany wysokości stóp procentowych podejmuje bank centralny. W Polsce jest to Narodowy Bank Polski (NBP) wraz z podległą mu Radą Polityki Pieniężnej (RPP). Regulacja stóp procentowych jest podejmowana w celu ustabilizowania poziomu inflacji, tj. stopy wzrostu średnich cen towarów i usług w kraju.
Wyróżnia się następujące rodzaje stóp procentowych:
- stopa lombardowa. Stopa ta jest kosztem, po jakim bank centralny pożycza bankom komercyjnym środki pieniężne pod zastaw papierów wartościowych,
- stopa redyskontowa (redyskonta weksli), po której bank centralny skupuje od banków komercyjnych weksle,
- stopa referencyjna określająca koszty transakcyjne z tytułu obrotu papierami wartościowymi między bankami komercyjnymi,
- stopa depozytowa (koszt, jaki bank komercyjny jest zobligowany ponieść w celu złożenia depozytu w banku centralnym).
Jakie jest znaczenie stóp procentowych?
Poziom stóp przekłada się pośrednio na stopy procentowe w bankach na przykład dla kredytów hipotecznych czy gotówkowych. W pewnym uproszczeniu, im wyższe stopy procentowe NBP, tym droższy staje się kredyt zaciągnięty przez „szarego” Kowalskiego. Decyzje są podejmowane przez bank centralny na podstawie analizy bieżącej i przyszłej sytuacji makroekonomicznej w kraju, kursu walutowego itd. Stanowią one główne czynniki określające stopę procentową, a zatem koszt korzystania z produktów finansowych banku.
Zmiany w zakresie stóp procentowych wywierają poważny wpływ na różne aspekty funkcjonowania krajowego systemu gospodarczego. Są to między innymi: inflacja czy stopa procentowa kredytu hipotecznego (a zatem jego koszt). To właśnie dlatego wysokość stóp procentowych jest zagadnieniem, które z uwagą śledzą zarówno profesjonalni ekonomiści, jak i na przykład kredytobiorcy.
Stopy procentowe w Polsce w 2022 roku – jaka jest ich wysokość w 2022 roku?
Jeśli chodzi o wysokość stóp procentowych, to zgodnie z decyzją podjętą podczas posiedzenia Rady Polityki Pieniężnej w marcu 2022 roku ich wysokość jest następująca: 3,5%, 4,0%, 3,0% oraz 3,55% (odpowiednio dla stóp: referencyjnej, lombardowej, depozytowej oraz redyskontowej). Stopy te zostały kilkukrotnie podniesione na przełomie 2021 oraz 2022 roku.
Najprawdopodobniej w następnych miesiącach będą zarządzone dalsze podwyżki. Cel takiego działania jest prosty: zwalczyć wysoką zbyt wysoką inflację (przykładowo, w lutym 2022 roku towary i usługi podrożały średnio aż o 9,2% w porównaniu ze stanem sprzed roku).
Stopy procentowe a konflikt w Ukrainie
W dniu 24 lutego 2022 roku wybuchł konflikt zbrojny pomiędzy Ukrainą i Rosją. Aspekt militarny tych wydarzeń jest niezwykle istotny, ale należy pamiętać również o ważnych skutkach gospodarczych, jakie wywołuje konflikt toczący się między obydwoma krajami. Państwa te mają duży potencjał demograficzny i z tego powodu stanowią poważny rynek zbytu. Są one również ważnymi eksporterami produktów rolniczych (Ukraina) oraz gazu i węgla (Rosja) na rynku międzynarodowym. Nie powinny zatem nikogo dziwić pytania odnośnie tego, jaki jest wpływ obecnej sytuacji geopolitycznej np. na stopy procentowe w Polsce.
Zdaniem ekonomistów wojna w Ukrainie może skłonić Radę Polityki Pieniężnej do kontynuacji prowadzonej polityki. Oznacza to, że stopy procentowe będą najprawdopodobniej w dalszym stopniu podnoszone. Skala oraz tempo podwyżek nie są jednak jeszcze znane. Mimo powagi wojny nie przewiduje się jednak radykalnych zmian w funkcjonowaniu polskiej gospodarki. Jak twierdzą eksperci, jest ona w znacznym stopniu zabezpieczona przed negatywnymi skutkami konfliktu.
