System gospodarczy, to zdaniem niektórych byt abstrakcyjny. Aby móc lepiej zrozumieć, czym jest rynek, warto zatem skupić się na jednostkach, które biorą udział w wymianie gospodarczej. Jakie są rynkowe podmioty gospodarcze i co jest ich zadaniem? Odpowiedź znajdziesz poniżej.
Podmiot gospodarki rynkowej – wyjaśnienie pojęcia
W literaturze naukowej z zakresu mikro- i makroekonomii można znaleźć wiele definicji określających, czym właściwie jest podmiot (uczestnik) gospodarki wolnorynkowej. Zazwyczaj definicje te są zgodne co do istoty. Za podmioty wymiany gospodarczej uznaje się takie jednostki, które dzięki wykorzystaniu dostępnych zasobów (praca, ziemia, kapitał) podejmują takie działania jak na przykład zakup i sprzedaż towarów/usług bądź ich produkcja, zatrudnienie nowego pracownika, zawieranie umów handlowych itp. To właśnie działania podejmowane przez pojedynczych uczestników wymiany gospodarczej wpływają na to, jak funkcjonuje rynek w ujęciu makroekonomicznym.
Jakie są rodzaje podmiotów w gospodarce rynkowej?
Zazwyczaj wyróżnia się trzy główne grupy uczestników, którzy biorą udział w wolnorynkowej wymianie gospodarczej. Są one następujące:
- gospodarstwa domowe,
- przedsiębiorstwa,
- państwo.
Wyżej wymienione rodzaje podmiotów gospodarczych składają się na to, co na gruncie nauk ekonomicznych rozumiemy jako rynek. Czym charakteryzuje się każda z wyżej wymienionych kategorii?
Przedsiębiorstwa
Jednym z najważniejszych uczestników dobrze rozwiniętej gospodarki są oczywiście osoby prowadzące działalność gospodarczą. Działalność gospodarcza (biznesowa) jest definiowana jako zbiór składników majątkowych i niemajątkowych, które – poprzez celowe działanie – przyczyniają się do osiągnięcia zysków przez właścicieli (udziałowców, akcjonariuszy) oraz kadrę kierowniczą.
Jeśli chodzi o podmioty działalności gospodarczej, to grupa ta jest niezwykle zróżnicowana. W Polsce – według danych zebranych przez Główny Urząd Statystyczny – działa około trzech milionów przedsiębiorstw. Są to zarówno duże spółki akcyjne o międzynarodowej skali działania, jak i niewielkie, rodzinne firmy lokalne, a czasem nawet specjaliści będący na samozatrudnieniu. Poszczególne formy organizacyjno-prawne (spółki z o.o., JDG, spółki jawne itp.) różnią się między sobą pod kątem formy ewidencji księgowej, sposobu opodatkowania czy reprezentacji. Przedsiębiorstwa starają się wykorzystać mechanizmy gospodarki rynkowej, by móc poprawić swoją pozycję konkurencyjną, a tym samym – zwiększyć swoje zyski.
Generalnie, sektor prywatny dzieli się na trzy sektory: produkcyjny, rolniczy oraz usługowy. Typowym zjawiskiem w dobrze rozwiniętych krajach jest silna rola usług w gospodarce rynkowej.
Przedsiębiorstwa dostarczają na rynek towary i usługi oraz zatrudniają pracowników. Są one płatnikami podatków oraz innych zobowiązań publiczno-prawnych (w tym w szczególności składek ZUS) na rzecz państwa, w zamian za co mogą liczyć np. na infrastrukturę drogową czy wsparcie w czasie kryzysu – dobrym przykładem są tu tarcze przyznawane w czasie pandemii koronawirusa.
Państwo
Trzecią grupą, jeśli chodzi o podmioty gospodarcze w gospodarce rynkowej, jest państwo. Jego relację z rynkiem postrzega się głównie w dwóch wymiarach. Są one następujące:
- aparat państwowy odpowiada za stanowienie prawa, w tym np. podatkowego, które wywiera wpływ na codzienną działalność przedsiębiorstw. To właśnie państwo zajmuje się podejmowaniem decyzji w sprawie tego, jaka powinna być płaca minimalna w gospodarce krajowej itp.,
- państwo odpowiada za dostarczenie gospodarce usług publicznych na odpowiednim poziomie. Rozumie się przez to między innymi dobrze utrzymane drogi, nowoczesne szkolnictwo oraz wydajną służbę zdrowia.
Działalność prowadzona przez państwo jest niezbędna do tego, by w danym regionie panował sprzyjający dla przedsiębiorców klimat inwestycyjny.
Gospodarstwa domowe
Gospodarstwa domowe to po prostu konsumenci, których na co dzień można spotkać w sklepie, banku czy urzędzie. Podmioty te stanowią siłę roboczą, która umożliwia funkcjonowanie przedsiębiorstw, a także są konsumentami produktów stworzonych przez firmy.
Jak widać rynek to niezwykle skomplikowany system. Aby mógł on dobrze funkcjonować, konieczne jest zgodne współdziałanie takich podmiotów jak: państwo, gospodarstwa domowe oraz przedsiębiorstwa.
